Француз психоаналитигі Жан-Дэвид Назьо: "Біздің өтірік айтпауымыз мүмкін емес. Әрине, кейде өтірік саналы түрде болады және біз өзгені алдаймыз деп шындықты өз еркімізбен бұрмалаймыз. Бірақ мұндай жағдайлар аз кездеседі. Өтірік айту, көбінесе, бізді қорғауға арналған рефлекторлық, инстинктивті әрекет болып табылады» деп санайды.
Неден? Физикалық, моральдық, материалдық немесе психикалық зорлық-зомбылықтан (ұят сезімі, өз күшіне деген сенімді жоғалту...). Бір сөзбен айтқанда, біз басқалармен қарым-қатынасымызды қорғау үшін жиі спонтанды түрде алдаймыз. Кең мағынада, біз басқа адамның сүйіспеншілігін жоғалтудан қорқатындықтан, өтірік айтамыз.
«Ойлаған нәрсенің бәрін айтуды қалайтындар өздеріне соншалықты сенімді, тіпті басқалардың сүйіспеншілігінен айырылып қалудан қорықпайды, - дейді психоаналитик.
Бірақ алдау қиын. "Біз мұны саналы түрде жасаған кезде ішкі "хабаршылар" іске қосылады: нағыз, саналы өтірікке бүкіл организм жауап береді", — деп түсіндіреді психотерапевт Маргарита Жамкочян. — Біз терлейміз, көздің қарашығы ұлғаяды, дауыс желбезегі қатайып, сөйлеу қиынға соғады. Полиграфтың [жалғандық детекторының] жұмыс істеу принципі осы физиологиялық ерекшелікті қолдануға негізделген».
Алайда эволюция барысында адам бұл кедергені айналып өтуді үйренді: өтіріктің шын болып көрінуі үшін оның ақиқат екеніне сену керек. Үнемі өтірік айтуға дағдыланған "кәсіби өтірікшілер" осылай жасайды. Мұндай адамдар өздерін алдайды және басқаларға ұзақ уақыт өтірік айтуы мүмкін. Олардың сөздерінің дұрыстығына деген сенімдері соншалық, тіпті кейде жалғандық детекторы да олар шын айтты ма, өтірік айтты ма, нақты бағалай алмайды.