Неліктен өтірік айтуымыз керек?

"Әрқашан шыншыл болу мүмкін емес ", — дейді психотерапевт Маргарита Жамкочян. - Өтірік айту адамның сөйлеу табиғатына тән. Сөздерді қолдану сәтінен бастап, біз бір нәрсе туралы үндемейміз, бір нәрсе туралы толық айтпаймыз, өйткені сөздер барлық ақиқатты дәл жеткізе алмайды»
Алдаудың 10 себебі
Психолог Алексей Ситников бізді өтірік айтуға итермелейтін негізгі он себептің тізімін жасады. Қандай мақсатпен өтірік айтамыз?

  1. Басқаға зиян тигізбеу үшін
  2. Жақсы көретін адамдарды қорғау үшін
  3. Өзіңіздің ішкі әлеміңізді қорғау үшін
  4. Жазадан құтылу үшін
  5. Пайда табу үшін
  6. Жақсы көріну үшін
  7. Ләззат алу үшін
  8. Өз мүдделеріңізді қорғау үшін
  9. Шындыққа қол жеткізу үшін
  10. Ұялшақтықтан
Рефлекстік әрекет
Француз психоаналитигі Жан-Дэвид Назьо: "Біздің өтірік айтпауымыз мүмкін емес. Әрине, кейде өтірік саналы түрде болады және біз өзгені алдаймыз деп шындықты өз еркімізбен бұрмалаймыз. Бірақ мұндай жағдайлар аз кездеседі. Өтірік айту, көбінесе, бізді қорғауға арналған рефлекторлық, инстинктивті әрекет болып табылады» деп санайды.

Неден? Физикалық, моральдық, материалдық немесе психикалық зорлық-зомбылықтан (ұят сезімі, өз күшіне деген сенімді жоғалту...). Бір сөзбен айтқанда, біз басқалармен қарым-қатынасымызды қорғау үшін жиі спонтанды түрде алдаймыз. Кең мағынада, біз басқа адамның сүйіспеншілігін жоғалтудан қорқатындықтан, өтірік айтамыз.

«Ойлаған нәрсенің бәрін айтуды қалайтындар өздеріне соншалықты сенімді, тіпті басқалардың сүйіспеншілігінен айырылып қалудан қорықпайды, - дейді психоаналитик.

Бірақ алдау қиын. "Біз мұны саналы түрде жасаған кезде ішкі "хабаршылар" іске қосылады: нағыз, саналы өтірікке бүкіл организм жауап береді", — деп түсіндіреді психотерапевт Маргарита Жамкочян. — Біз терлейміз, көздің қарашығы ұлғаяды, дауыс желбезегі қатайып, сөйлеу қиынға соғады. Полиграфтың [жалғандық детекторының] жұмыс істеу принципі осы физиологиялық ерекшелікті қолдануға негізделген».

Алайда эволюция барысында адам бұл кедергені айналып өтуді үйренді: өтіріктің шын болып көрінуі үшін оның ақиқат екеніне сену керек. Үнемі өтірік айтуға дағдыланған "кәсіби өтірікшілер" осылай жасайды. Мұндай адамдар өздерін алдайды және басқаларға ұзақ уақыт өтірік айтуы мүмкін. Олардың сөздерінің дұрыстығына деген сенімдері соншалық, тіпті кейде жалғандық детекторы да олар шын айтты ма, өтірік айтты ма, нақты бағалай алмайды.
Құрмет белгісі
"Шындықты түзетіңкіреу" шеберлігі - кез келген қоғамда өмір сүрудің қажетті шарты. Біз досымызды "қалайсың?" деп қарсы аламыз. Егер ол шындықпен жауап беруді шешсе, онда ұзақ және бәрін толықтай айтатын еді, бірақ ол жүріп бара жатып, өтірік айтады: "Бәрі жақсы. Рахмет. Өзіңде ше?". Оның бұл сөздері - көңілі мен біздің уақытқа деген құрметінің белгісі.

"Дұрыс қарым-қатынас жасау, — деп түсіндіреді Маргарита Жамкочян, - бұл басқалардың мүдделерін және бізден не естуге дайын екенін ескеру". Басқаша айтқанда, бұл өтірік айту немесе кем дегенде шындықты толықтай айтпау.

Америкалық психиатр және психотерапевт Брэд Блантон әріптестерімен келіспейді. Ол біздің ойымызға келгеннің бәрін дауыстап айтуға үйрену арқылы ғана біз өзімізді және өзгелерді тани алатынымызға сенімді. Оның пікірінше, бізді мазалайтын ойлар мен түсініктерден бас тарту - басқалармен шынайы қарым-қатынас орнатудың жалғыз жолы.
Біз оны қалай үйренеміз
  • Алдау қабілеті шамамен 4 жаста пайда болады: бала ересектердің ол туралы бәрін білмейтінін түсінеді.
  • Өзінің ішкі әлемінің ашылуы 7 жасқа қарай толығымен қалыптасады. Бала оның құпия ойлары болуы мүмкін екенін және олардың бәрін дауыстап айтудың қажеті жоқ екенін біледі. Ересектер "Бұл жайында дауыстап айтпайды" деп түсіндіреді, содан ол шындықты айтпауды үйренеді. Бұл алдаудың бірінші түрі.
  • Содан кейін балалар күнделікті алдауға болатынын түсінеді. Олар сол нәтижемен бір нәрсенің орнына басқасын айта алатындығын байқайды. Осылайша бірте-бірте бала өтіріктің барлық "гаммасын" орындайды, соның ішінде игі ниетпен өтірік айту, құтқарылу үшін өтірік айту, әзіл әрекет.
Шыншыл ма, әлде шынайы ма?
Қызық нәрсе: сыпайылықтан немесе әдепкі қалпы бойынша өтірік айту бізге шынайы болуға кедергі болмайды. Себебі шынайылық пен шындықтың ортақ тұстары аз: бәрі біздің басқа адаммен қандай қарым - қатынас орнатқымыз келетініне байланысты.

«Әйелінен айрылып қалудан қорқатын күйеуі бір кездері опасыздық жасағаны туралы үндемеуі мүмкін", — дейді психолог Клодин Билан. — Бірақ өтірік айта отырып, ол өзінің ішкі ақиқаты деп санайтын нәрсеге, атап айтқанда, әйелін ренжіткісі келмейтініне және оны жоғалтуды қаламайтынына сенімді»

Жан-Давид Назьо "өтіріктің өзі шындықты — біздің тілегіміздің ақиқатын білдіреді" деп санайды.
Бұл мақала осы жердегі psychologies.ru материалдан үзінді

Cурет көздері: Asia Kang


Сондай-ақ оқитындарыңыз
ЖІБЕРІЛІМ
© UYATEMES.KZ